Από τεχνοκρατικής άποψης το ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) αξιολογείται ως το σημαντικότερο μακροοικονομικό μέγεθος. Σύμφωνα με το «Σύστημα των Εθνικών Λογαριασμών» (the System of National Accounts), το ΑΕΠ μιας χώρας δύναται να υπολογιστεί με τρεις εναλλακτικές “προσεγγίσεις” (μεθόδους), οι οποίες οδηγούν στο ίδιο ποσοτικό αποτέλεσμα. Οι προσεγγίσεις αυτές είναι της “παραγωγής” (production approach), της “δαπάνης” (expenditure approach) και του “εισοδήματος” (income approach). Η χρονική περίοδος υπολογισμού του ΑΕΠ μπορεί να είναι το τρίμηνο ή το έτος.
Οι αναπτυξιακές επιδόσεις της οποιασδήποτε χώρας της υφηλίου προσδιορίζονται από το ποσοστό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ. Το πραγματικό ΑΕΠ είναι γνωστό και ως ΑΕΠ σε σταθερές τιμές. Για παράδειγμα, το 2007 το πραγματικό ΑΕΠ της Ελλάδας, δηλαδή η συνολική αγοραία αξία των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παρήχθησαν στην ελληνική οικονομία, ανερχόταν σε 250,5 δις ευρώ. Το 2022 το πραγματικό ΑΕΠ εκτιμάται σε 192,5 δις ευρώ, δηλαδή κατά -23,2% χαμηλότερο σε σύγκριση με το 2007. Σε αντίθεση με την Ελλάδα που την περίοδο 2007-2022 το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές μειώθηκε, σε όλες τις χώρες του κόσμου, βάσει των στοιχείων της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το πραγματικό τους ΑΕΠ την περίοδο αυτή παρουσίασε ανοδική πορεία.
Ο σημαντικότερος και πιο ακριβής τρόπος υπολογισμού του ΑΕΠ είναι η «μέθοδος της παραγωγής», γνωστής και ως «μέθοδος προστιθέμενης αξίας» (value added method). Η προσέγγιση της παραγωγής βασίζεται στο «σύστημα εισροών-εκροών» (input-output system). Οι “εκροές” αφορούν την αξία των πωλήσεων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών της επιχείρησης. Από την άλλη μεριά, τα ενδιάμεσα προϊόντα που χρησιμοποιούνται από την επιχείρηση για την παραγωγή τελικών αγαθών και υπηρεσιών αποκαλούνται “εισροές”. Η διαφορά μεταξύ εκροών και εισροών συνιστά την προστιθέμενη αξία της επιχείρησης στο παραγόμενο εγχώριο προϊόν. Συνεπώς, το άθροισμα των επιμέρους προστιθέμενων αξιών από το σύνολο των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη χώρα αντιπροσωπεύει την αξία του παραγόμενου ΑΕΠ.
Το μεγάλο πλεονέκτημα της προσέγγισης της παραγωγής, είναι ότι κατά τη διαδικασία υπολογισμού του ΑΕΠ παρακάμπτεται το εμπόδιο του διπλού υπολογισμού ενός ενδιάμεσου προϊόντος. Το βασικό μειονέκτημα της προσέγγισης της δαπάνης κατά τον υπολογισμό του ΑΕΠ, είναι ότι οι στατιστικές υπηρεσίες που υπολογίζουν την αξία της δαπάνης των τελικών αγαθών και υπηρεσιών, αντιμετωπίζουν συχνά το πρόβλημα της διπλής καταμέτρησης ορισμένων ενδιάμεσων υλικών (προϊόντων) που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους. Ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα της προσέγγισης της παραγωγής, είναι ότι προσδιορίζεται με απόλυτη ακρίβεια η συμμετοχή του πρωτογενούς (αγροτικός), του δευτερογενούς (βιομηχανία) και του τριτογενούς (υπηρεσίες) τομέα στην παραγωγή του ΑΕΠ.
Άδικη-Άνιση Ανάπτυξη
Ο πρωτογενής, ο δευτερογενής και ο τριτογενής τομέας παραγωγής του ΑΕΠ υποδιαιρούνται σε επιμέρους κλάδους και υποκλάδους οικονομικής δραστηριότητας. Εντός των οικονομικών κλάδων και υποκλάδων δραστηριοποιούνται επιχειρήσεις που συμβάλλουν στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών. Άρα, το ΑΕΠ μιας χώρας παράγεται από επιχειρήσεις που λειτουργούν εντός των τριών τομέων οικονομικής δραστηριότητας.
Η ΕΛΣΤΑΤ (Ελληνική Στατιστική Αρχή) είναι ο επίσημος φορέας που υπολογίζει το ΑΕΠ της Ελλάδας σε τριμηνιαία και ετήσια βάση. Οι έχοντες διεισδυτική γνώση της μεθοδολογίας των εθνικών λογαριασμών και κυρίως του συστήματος εισροών-εκροών, με την αξιοποίηση των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, του ICAP, κ.λπ., δύνανται να προσδιορίσουν το ποσοστό συμμετοχής των επιμέρους κλάδων και υποκλάδων στην παραγωγή του ΑΕΠ της Ελλάδας. Μπορούν επίσης να πάνε ένα βήμα παραπέρα, υπολογίζοντας το ποσοστό συμβολής στο ΑΕΠ μιας μεγάλης επιχείρησης που ηγείται σε κάποιο οικονομικό κλάδο.
Ενδεικτική είναι μια μελέτη που εκπονήθηκε το 2009 από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου η ομάδα έρευνας εκτίμησε ότι ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Ελευθέριος Βενιζέλος συντελεί κατά 2,14% στην παραγωγή του ΑΕΠ της Ελλάδας. Ανάλογες έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί και για άλλες μεγάλες επιχειρήσεις, με τις οποίες έχει υπολογιστεί κατά προσέγγιση το ποσοστό συμμετοχής κάθε επιχείρησης στη δημιουργία του ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας.
Η Μότορ ‘Οϊλ Ελλάς και τα ΕΛΠΕ καταλαμβάνουν τις δύο πρώτες θέσεις στον πίνακα των ελληνικών επιχειρήσεων με τις μεγαλύτερες πωλήσεις(κύκλος εργασιών). Για το 2022 οι πωλήσεις των ομίλων Μότορ ‘Οϊλ Ελλάς και ΕΛΠΕ υπολογίζονται αντίστοιχα σε 18,2 και 15,7 δις ευρώ έναντι 6,12 και 5,78 δις το 2020. Η ενέργεια αποτελεί την κινητήρια δύναμη της οικονομίας. Πασιφανές είναι ότι η εύρυθμη λειτουργία των επιχειρήσεων που παράγουν το ΑΕΠ της Ελλάδας προσδιορίζεται από τις γραμμές παραγωγής καυσίμων αυτών των δύο τεράστιων ενεργειακών ομίλων.
Οφθαλμοφανείς είναι οι ισχυρές άμεσες και οι έμμεσες πολλαπλασιαστικές επιδράσεις των Μότορ ‘Οϊλ Ελλάς και ΕΛΠΕ σε όλους τους κλάδους και υποκλάδους της ελληνικής οικονομίας. Τα δύο διυλιστήρια προμηθεύουν 7.000 πρατήρια καυσίμων ανά την ελληνική επικράτεια, μέσω των οποίων τροφοδοτούνται με βενζίνη, πετρέλαιο και φυσικό αέριο 10.000.000 οχήματα( επιβατικά αυτοκίνητα, μοτοσυκλέτες, φορτηγά, λεωφορεία). Πλοία, αεροπλάνα, στρατιωτικά οχήματα, τρακτέρ, κ.ο.κ. εξαρτούν τη λειτουργία τους από την παροχή καυσίμων των δύο ομίλων. Παράλληλα, τουλάχιστον για πέντε μήνες το χρόνο, 11.000.000 κτήρια(μονοκατοικίες, πολυκατοικίες, συγκροτήματα γραφείων, κ.λπ.) τροφοδοτούνται με πετρέλαιο θέρμανσης. Δηλαδή, η απρόσκοπτη λειτουργία των επιχειρήσεων και των φορέων που συντελούν στη δημιουργία του ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας εξαρτάται από τις γραμμές παραγωγής καυσίμων της Μότορ Όϊλ Ελλάς και των ΕΛΠΕ.
Την περίοδο 2020-2022 το πραγματικό ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας από 180,6 εκτιμάται ότι αυξήθηκε σε 192,5 δις ευρώ, που αντιστοιχεί σε αναπτυξιακό ρυθμό 15%. Εντούτοις, η οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας κατά 15% την διετία 2020-2022 αποδίδεται σε μερικούς ομίλους επιχειρήσεων, που μέγιστα οικονομικά οφέλη αποκόμισαν από τα lock downs λόγω covid 19, την έξαρση του πληθωρισμού, την εγχώρια κερδοσκοπία, κ.λπ. Στον πίνακα του κειμένου ενδεικτικά συμπεριλαμβάνονται ορισμένοι όμιλοι, όπως Μότορ ‘Οϊλ Ελλάς, ΕΛΠΕ, ΔΕΗ και Σκλαβενίτης, των οποίων οι πωλήσεις και η κερδοφορία την περίοδο 2020-2022 κυριολεκτικά απογειώθηκαν.
Ωστόσο, η οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας αξιολογείται άδικη και άνιση για τους πολλούς και επωφελής για τους ολίγους. Οι πολλοί, ήτοι μισθωτοί, συνταξιούχοι και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δεν επωφελούνται ανάλογα της συντελούμενης αναπτυξιακής διαδικασίας. Μισθοί, συντάξεις και πωλήσεις μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι καθηλωμένοι και λόγω εντεινόμενου πληθωρισμού σε πραγματικούς όρους ολοένα και περισσότερο μειώνονται. Αντιθέτως, ο κύκλος εργασιών(πωλήσεις) και τα κέρδη των ηγέτιδων επιχειρήσεων που κυριαρχούν στους διάφορους κλάδους της εγχώριας οικονομίας αυξάνονται με ταχύτατους ρυθμούς.
Υπερτιμημένος ο Τουρισμός
Το τυχαίο δείγμα των επιχειρήσεων που περιλαμβάνεται στον πίνακα είναι λίαν αποκαλυπτικό για την ενίσχυση της επιχειρηματολογίας μας. Τα στοιχεία του πίνακα καταμαρτυρούν τη ραγδαία άνοδο του κύκλου εργασιών των ομίλων Μότορ Όϊλ Ελλάς, ΕΛΠΕ, ΔΕΗ και Σκλαβενίτης. Μέγιστη εντύπωση προκαλεί η στατιστική παρατήρηση, ότι, το 2022 οι πωλήσεις του ομίλου Μότορ Όϊλ Ελλάς εκτιμώνται σε 18,2 δις ευρώ, όταν οι εισροές τουριστικού συναλλάγματος υπολογίζονται χαμηλότερες στα 17,5 δις ευρώ.
Η προσεκτική ανάλυση των στοιχείων οδηγεί σε ορισμένες αξιοσημείωτες εκπλήξεις. Την διετία 2020-2022 η αναπτυξιακή επίδοση της Ελλάδας προσδιορίζεται σε 15%. Οι κυβερνητικοί ιθύνοντες με προπαγανδιστικά επιχειρήματα προς παραπλάνηση των πολιτών, αποδίδουν την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά 15% την περίοδο αυτή στην έκρηξη της τουριστικής δραστηριότητας, καθότι οι εισροές τουριστικού συναλλάγματος από 4,32 αναμένεται να ανέλθουν σε 17,5 δις ευρώ.
Η συνεισφορά όμως της δραστηριότητας του τουρισμού στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας ναι μεν είναι αξιόλογη αλλά τεχνηέντως υπερεκτιμημένη. Υπάρχουν εργασίες που προσδιορίζουν από 15% έως 33% το ποσοστό συμμετοχής του τομέα του τουρισμού στην παραγωγή του ΑΕΠ της χώρας. Όντως, ο τουρισμός έχει καταφανείς πολλαπλασιαστικές επιδράσεις σε αρκετούς οικονομικούς κλάδους και υποκλάδους, όπως μεταφορές, εστίαση, βιομηχανίας τροφίμων και ποτών, κατασκευές, λιανικό και χονδρικό εμπόριο, τράπεζες, τηλεπικοινωνίες, κ.ο.κ.
Πολλά τα ερωτήματα που ανακύπτουν. Την περίοδο 2020-2022 ο κύκλος εργασιών του Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών Ελευθέριος Βενιζέλος λόγω αυξημένης τουριστικής κίνησης από 186,2 εκτιμάται σε 550,0 εκατομμύρια ευρώ. Αν τα 0,55 δις ευρώ του Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών Ελευθέριος Βενιζέλος συμβάλλουν στην παραγωγή του 2,14% του ΑΕΠ της εθνικής μας οικονομίας, θα μπορούσε κάποιος ερευνητικός φορέας (Τράπεζα Ελλάδας, Πανεπιστήμιο, ΚΕΠΕ, ΙΟΒΕ, κ.ο.κ.) να μας πληροφορούσε ποια συνεισφορά έχουν στο ΑΕΠ οι πωλήσεις (κύκλος εργασιών) των 33,9 δις ευρώ της Μότορ Όϊλ Ελλάς και των ΕΛΠΕ;
Η σύγκριση των ομίλων Μότορ Όϊλ Ελλάς και ΕΛΠΕ με το σύνολο του τομέα του τουρισμού είναι εκκωφαντική και καταδεικνύει την υπερεκτίμηση της συμβολής του τουρισμού στην ανάπτυξη της εθνικής μας οικονομίας. Το 2022 οι πωλήσεις της Μότορ Όϊλ Ελλάς και των ΕΛΠΕ υπερέβησαν κατά 16,40 δις ευρώ τις εισροές τουριστικού συναλλάγματος (33,90-17,50=16,40). Πρόκειται για όντως εντυπωσιακή στατιστική διαπίστωση, που πιστοποιεί τα προπαγανδιστικά παίγνια τα οποία υιοθετούν οι εκάστοτε κυβερνήσεις για την παραπληροφόρηση των πολιτών.
Το Πόρισμα Πισαρρίδη (Οκτώβριος 2020) αναφέρει ότι το κύκλωμα του τουρισμού συντελεί κατά 20,8% στην δημιουργία του ΑΕΠ της Ελλάδας. Το λογικό ερώτημα που εγείρεται είναι: Αν ο τομέας του τουρισμού με 17,50 δις ευρώ εισροές τουριστικού συναλλάγματος το 2022 συμβάλλει κατά 20,8% στην παραγωγή του ΑΕΠ, τότε η Μότορ ‘Οϊλ Ελλάς και τα ΕΛΠΕ με σύνολο πωλήσεων 33,9 δις ευρώ, ποια συμμετοχή εκτιμάται ότι έχουν στην παραγωγή του ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας;
Αν όμως στην ανάλυσή μας συμπεριλάβουμε το σύνολο του κυκλώματος της ενέργειας, δηλαδή τα δύο διυλιστήρια Μότορ ‘Οϊλ Ελλάς και ΕΛΠΕ, τις εταιρίες εισαγωγής βενζίνης, πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα 7.000 πρατήρια πώλησης καυσίμων ανά την ελληνική επικράτεια, τους μηχανισμούς τροφοδοσίας πλοίων, οχημάτων, κτηρίων και κατοικιών με καύσιμα, κ.ο.κ., σίγουρα το αποτέλεσμα θα μας εκπλήξει. Προσωπικές μου μετρήσεις συγκλίνουν στην καίρια διαπίστωση, ότι, το 2022 ο τομέας (κύκλωμα) της ενέργειας δημιούργησε έναν κύκλο εργασιών της τάξης των 70 δις ευρώ, αποφέροντας φορολογικά έσοδα στον κρατικό προϋπολογισμό περί των 20 δις ευρώ.
Δυστυχώς, φορείς όπως Τράπεζα Ελλάδας, ΚΕΠΕ, ΙΟΒΕ και Πανεπιστήμια, δεν έχουν εκπονήσει εμπεριστατωμένες έρευνες που να ποσοτικοποιούν το ποσοστό συμμετοχής των διαφόρων κλάδων και υποκλάδων της ελληνικής οικονομίας στην παραγωγή του ΑΕΠ. Προσωπικά θεωρώ ότι την περίοδο 2020-2022 το μερίδιο του κυκλώματος του τουρισμού στο ΑΕΠ δεν υπερβαίνει το 10%. Οι ιθύνοντες του κυβερνητικού οικονομικού επιτελείου θα μπορούσαν να μας προσδιόριζαν το ποσοστό συμμετοχής του κυκλώματος της ενέργειας στην παραγωγή του ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας κατά την περίοδο 2020-2022; Θεωρώ ότι την διετία 2020-2022, το ποσοστό συμμετοχής στο ΑΕΠ του τομέα του τουρισμού ήταν πέριξ του 9% και του κυκλώματος της ενέργειας γύρω στο 30%. Αν υπάρχει αμφισβήτηση των εκτιμήσεων αυτών, αναμένουμε από την Τράπεζα της Ελλάδας, την ΕΛΣΤΑΤ, το ΙΟΒΕ και το ΚΕΠΕ, να αποδείκνυαν στον Έλληνα φορολογούμενο με άρτια τεχνοκρατική τεκμηρίωση του λόγου το αληθές.
ΑΕΠ, Εισροές Συναλλάγματος και Πωλήσεις Επιχειρήσεων
| 2016 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | |
| -Τουριστικό Συνάλλαγμα (δις ευρώ) -Ναυτιλιακό Συνάλλαγμα (δις ευρώ) -Πωλήσεις Μότορ Όϊλ Ελλάς (δις ευρώ) -Πωλήσεις ΕΛΠΕ (δις ευρώ) ΔΕΗ (δις ευρώ) -Πωλήσεις Σκλαβενίτης (δις ευρώ) ΑΕΠ Ελλάδας (δις ευρώ) | 13,21 10,56 6,36 6,68 5,26 1,87 175,60 | 16,09 14,24 9,52 9,77 4,74 3,01 180,18 | 18,18 14,73 9,37 8,86 4,93 3,28 183,35 | 4,32 12,48 6,12 5,78 4,65 3,79 167,38 | 10,50 17,16 10,27 9,22 5,71 3,98 180,59 | 17,50 21,50 18,20 15,70 10,50 4,85 192,50 |
Παρατηρήσεις: Πηγή των στοιχείων είναι η ΕΛΣΤΑΤ, η Τράπεζα της Ελλάδας και οι οικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεων. Οι πωλήσεις (κύκλος εργασιών) αφορούν τους επιχειρηματικούς ομίλους των Μότορ Όϊλ Ελλάς, ΕΛΠΕ (Ελληνικά Πετρέλαια), ΔΕΗ και Σκλαβενίτης. Το ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) της Ελλάδας αποτυπώνεται σε σταθερές τιμές. Οι εισροές ναυτιλιακού συναλλάγματος αφορούν τις θαλάσσιες μεταφορές.
Vamvoukas' Blog 