Του Γιώργου Βάμβουκα
Καθηγητής Πανεπιστημίου, Συγγραφέας, Αρθρογράφος
Τα στοιχεία εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού της περιόδου Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2018/2019, καταδεικνύουν ότι το 2019 αναμένεται να είναι χειρότερη δημοσιονομική χρονιά σε σχέση με το 2018. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών, την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2018/2019, τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού από 8,92 ελαττώθηκαν σε 7,83 δις ευρώ (€), καταγράφοντας έτσι ποσοστό μείωσης -12,2%. Η σοβαρή συρρίκνωση των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού από άμεσους και έμμεσους φόρους και άλλες πηγές εσόδων, υποδηλώνει ότι τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις έχουν εξαντλήσει την φοροδοτική τους ικανότητα και ότι η εθνική μας οικονομία αδυνατεί να δημιουργήσει αξιόλογους φορολογικούς πόρους μέσα από την αναπτυξιακή διαδικασία.
Η κάμψη των κρατικών εσόδων πραγματοποιείται σε συνθήκες αύξησης των δημοσίων δαπανών, με αποτέλεσμα την σημαντική ελάττωση του πρωτογενούς πλεονάσματος και την αναπόφευκτη διεύρυνση του συνολικού ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού. Πιο συγκεκριμένα, την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2018/2019, το σύνολο των πρωτογενών δαπανών από 6,22 αυξήθηκε σε 7,01 και σε συνδυασμό με την κάμψη των εσόδων, το πρωτογενές πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού από 2,70 ελαττώθηκε στα 0,82 δις €. Αν στις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού συνυπολογιστούν και οι τόκοι εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους, τότε το συνολικό ισοζύγιο του προϋπολογισμού κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2018/2019 από πλεονασματικό 1,53 δις € μετατράπηκε σε ελλειμματικό -1,13 δις € (πίνακας 1). Πασιφανές είναι ότι η αυγή του 2019 εκπέμπει δυσοίωνα μηνύματα ως προς την εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού κατά την διάρκεια του τρέχοντος έτους.
Ωστόσο, το φλέγον δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας εστιάζεται στην δραματική αύξηση του βραχυπρόθεσμου δημοσίου χρέους. Το βραχυπρόθεσμο χρέος της κεντρικής κυβέρνησης αποτυπώνεται στο απόθεμα των εντόκων γραμματίων τρίμηνης, εξάμηνης και δωδεκάμηνης χρονικής διάρκειας. Μετά το 2013 το μεγαλύτερο μέρος του βραχυπρόθεσμου χρέους απεικονίζεται σε «Εισπράξεις από Συμφωνίες Ανταλλαγής τόκων και κεφαλαίων-Repos», δηλαδή σε “Συμφωνίες Επαναγοράς” (Repos-Repurchase Agreements). Αν και το ελληνικό δημόσιο καταβάλλει ετησίως τόκους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ στους φορείς με τους οποίους συνάπτει τις συναλλαγές repos, εντούτοις το απόθεμα των εντόκων γραμματίων που καθρεφτίζεται σε repos δεν συνυπολογίζεται στο επίσημο δημόσιο χρέος της Ελλάδας.
Η αύξηση του βραχυπρόθεσμου χρέους της κεντρικής κυβέρνησης συντελείται με αχαλίνωτους ρυθμούς και παραδόξως το Υπουργείο Οικονομικών δεν εξηγεί τους λόγους της ανεξέλεγκτης ανόδου του αποθέματος των repos. Την περίοδο 2011-2018 το βραχυπρόθεσμο χρέος της κεντρικής κυβέρνησης που αντικατοπτρίζεται σε repos από μόλις 7,6 εξακοντίστηκε στα 774,2 δις ευρώ (€)!!! Μιλάμε για ένα βραχυπρόθεσμο δημόσιο χρέος που αποτελεί βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια της ελληνικής κοινωνίας. Εντούτοις, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι το 2018 το συνολικό απόθεμα των εντόκων γραμματίων ανήλθε σε 814,2 δις € εκ των οποίων τα 774,2 ήταν σε repos. Το καίριο ερώτημα που εγείρεται είναι: Με ποιες θεσμικές οντότητες, όπως τράπεζες, περιφέρειες, ασφαλιστικά ταμεία, κ.λπ., το ελληνικό δημόσιο συνάπτει τις συναλλαγές σε repos και ποια η δαπάνη σε τόκους που επιβαρύνεται ο κρατικός προϋπολογισμός;
Με βάση τα στοιχεία του πίνακα 2 του Δελτίου Εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού, το δίμηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2018/2019, η συνολική αξία των συναλλαγών σε repos από 107,0 εκτινάχτηκε σε 179,1 δις €, που μεταφράζεται σε ποσοστό αύξησης της τάξης του 67,4%. Εμφανές είναι ότι αν τους εναπομείναντες δέκα μήνες, το ποσοστό αύξησης του βραχυπρόθεσμου δανεισμού σε repos συνεχίσει να είναι 67,4%, τότε τον Δεκέμβριο του 2019 το απόθεμα των εντόκων γραμματίων που είναι δομημένα σε repos θα προσέγγιζε τα 1.300 δις €. Πέραν πάσης αμφιβολίας, η πραγματικότητα των αριθμών είναι σκληρή και αμείλικτη. Τα στοιχεία του διμήνου Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2019 συγκρινόμενα με το αντίστοιχο δίμηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2018, πιστοποιούν την διεύρυνση των ελλειμμάτων του κρατικού προϋπολογισμού σε συνθήκες ξέφρενης ανόδου του βραχυπρόθεσμου δημοσίου χρέους της χώρας.
Vamvoukas' Blog 